هرگاه زن یا مردی یا شخص ثالثی با انجام عملیاتی یا با سکوت خود و با سوء نیت و با قصد فریب،نقص یا عیبی را که در خود یا در یکی از زوجین است،پنهان نگه دارد و یا خود یا یکی از زوجین را دارای صفات کمالی معرفی کند که فاقد آن است و عقد بر مبنای هریک از آن ها واقع شود،مرتکب تدلیس در ازدواج گردیده است.و کسی که فریب خورده می تواند عقد ازدواج را فسخ کند.به طور خلاصه تدلیس در ازدواج یعنی فریب دادن طرف دیگر با اعمال متقلبانه.(ماده ی۴۳۸ قانون مدنی)
مثلا مرد خود را وکیل یا دکتر یا فردی ثروتمند و دارای مقام و موقعیت خاصی قلمداد نماید و دیگری را از این طریق ترغیب به ازدواج نماید.یا زن،خود را دختر فلان شخص معروف،معرفی کند و بعد از عقد معلوم شود که طرف فاقد اوصاف مقصود بوده،برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود(م۱۱۲۸ قانون مدنی).
مواردی که تدلیس محسوب می شود و علاوه بر ایجاد حق فسخ قانون برای آن هم مجازات در نظر گرفته است:
۱-جنون(دیوانگی)
۲-خصاء(بیماری جنسی)
۳-عنن به شرط اینکه ولو یکبار عمل زناشویی را انجام نداده باشد.
۴-مقطع بودن آلت تناسلی به اندازه ای که قادر به عمل زناشویی نباشد.
عیوبی که حین عقد در زن بوده و مرد را از آن بی خبر گذاشته است:
۱-جنون(دیوانگی)
۲-قرن(بیماری جنسی)
۳-جذام(بیماری پوستی)
۴-برص(بیماری پوستی)
۵-افضاء(بیماری جنسی)
۶-زمین گیری
۷-نابینایی از هر دو چشم
هر گاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور آن وصف را نداشته برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود خواه وصف مذکور در عقد به صراحت بیان شده یا عقد متبایناً بر آن واقع شده باشد.
در موارد تخلف از شرط صفت نیز به استناد ماده ۱۱۲۸ عقد قابل فسخ خواهد بود.
عنوان کردن وجود یک صفت خاص در هریک از طرفین ،قبل از عقد که بر اساس آن عقد واقع می شود مثلا مرد در خواستگاری عنوان می کند که در شغل وکالت مشغول به کار می باشد و زن بر این اساس با او ازدواج میکند که پس از عقد متوجه می شود مرد مشغول به چنین شغلی نبوده و پروانه ی وکالت هم ندارد.
در عرف بعضی از شروط و صفات در زمان خواستگاری بیان نمی شوند و عقد بر مبنای آن انجام می شود مانند باکره بودن دختر و یا اعتیاد نداشتن مرد به هیچ یک از مواد مخدر و مشروبات الکلی .تدلیس یا فریب در ازدواج:
هرگاه زن یا مردی یا شخص ثالثی با انجام عملیاتی یا با سکوت خود و با سوء نیت و با قصد فریب،نقص یا عیبی را که در خود یا در یکی از زوجین است،پنهان نگه دارد و یا خود یا یکی از زوجین را دارای صفات کمالی معرفی کند که فاقد آن است و عقد بر مبنای هریک از آن ها واقع شود،مرتکب تدلیس در ازدواج گردیده است.و کسی که فریب خورده می تواند عقد ازدواج را فسخ کند.به طور خلاصه تدلیس در ازدواج یعنی فریب دادن طرف دیگر با اعمال متقلبانه.(ماده ی۴۳۸ قانون مدنی)
مثلا مرد خود را وکیل یا دکتر یا فردی ثروتمند و دارای مقام و موقعیت خاصی قلمداد نماید و دیگری را از این طریق ترغیب به ازدواج نماید.یا زن،خود را دختر فلان شخص معروف،معرفی کند و بعد از عقد معلوم شود که طرف فاقد اوصاف مقصود بوده،برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود(م۱۱۲۸ قانون مدنی).
مواردی که تدلیس محسوب می شود و علاوه بر ایجاد حق فسخ قانون برای آن هم مجازات در نظر گرفته است:
۱-جنون(دیوانگی)
۲-خصاء(بیماری جنسی)
۳-عنن به شرط اینکه ولو یکبار عمل زناشویی را انجام نداده باشد.
۴-مقطع بودن آلت تناسلی به اندازه ای که قادر به عمل زناشویی نباشد.
عیوبی که حین عقد در زن بوده و مرد را از آن بی خبر گذاشته است:
۱-جنون(دیوانگی)
۲-قرن(بیماری جنسی)
۳-جذام(بیماری پوستی)
۴-برص(بیماری پوستی)
۵-افضاء(بیماری جنسی)
۶-زمین گیری
۷-نابینایی از هر دو چشم
هر گاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور آن وصف را نداشته برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود خواه وصف مذکور در عقد به صراحت بیان شده یا عقد متبایناً بر آن واقع شده باشد.
در موارد تخلف از شرط صفت نیز به استناد ماده ۱۱۲۸ عقد قابل فسخ خواهد بود.
عنوان کردن وجود یک صفت خاص در هریک از طرفین ،قبل از عقد که بر اساس آن عقد واقع می شود مثلا مرد در خواستگاری عنوان می کند که در شغل وکالت مشغول به کار می باشد و زن بر این اساس با او ازدواج میکند که پس از عقد متوجه می شود مرد مشغول به چنین شغلی نبوده و پروانه ی وکالت هم ندارد.
در عرف بعضی از شروط و صفات در زمان خواستگاری بیان نمی شوند و عقد بر مبنای آن انجام می شود مانند باکره بودن دختر و یا اعتیاد نداشتن مرد به هیچ یک از مواد مخدر و مشروبات الکلی .
علاوه بر ضمانت اجرای مدنی درخصوص تدلیس، قانونگذار در این زمینه ضمانت اجرای کیفری نیز مقرر کرده است و ماده ۶۴۷ قانون مجازات اسلامی می‌گوید: چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن تدلیس دهد و عقد بر مبنای هر یک از آنها واقع شود، مرتکب به حبس تعزیری از ۶ ماه تا دو سال محکوم می‌شود.
تدلیس خورده می‌تواند طبق قواعد مسئولیت مدنی از تدلیس‌کننده مطالبه خسارت کند اعم از اینکه تدلیس‌کننده یکی از زوجین باشد یا شخص ثالث .
صرف سکوت هر یک از طرفین و در نتیجه در اشتباه گذاردن طرف مقابل در این خصوص جرم می­باشد یا خیر؟

به عنوان مثال شخصی که ازدواج قبلی خود را به طرف مقابل اعلام ننموده و با سکوت خود موجبات عدم اطلاع طرف دیگر را از این امر باعث گردد آیا مصداق تدلیس در نکاح می­باشد یا خیر؟ به نظر می­رسد مورد از موارد تدلیس در نکاح می­باشد

طرح دعوای تدلیس در دادگاه به چه طریقی می باشد؟

برای طرح دعوای تدلیس در دادگاه فرد فریب خورده دو راه برای اقدام دارد:

1. مراجعه به دادگاه خانواده و طرح دادخواست حقوقی مبنی بر فسخ نکاح

۲.مراجعه به دادگاه جزایی و طرح شکایت کیفری با عنوان تدلیس در نکاح که مجازات و ضمانت اجرای این فریب ( به شرط احراز سوء نیت فرد فریب دهنده ) از ۶ ماه تا ۲ سال حبس خواهد بود.

برای طرح دعوی در هر کدام از دادگاه های بالا ابتدا باید ماده ی ۱۱۳۱ قانون مدنی در مورد فسخ نکاح را مدنظر قرار داد.

فسخ نکاح تشریفات طلاق را ندارد و فرد فریب خورده می تواند به راحتی تقاضای فسخ نکاح از دادگاه را داشته باشد اما طبق ماده ی ۱۱۳۱ ق.م اگر فردی که حق فسخ دارد بعد از اطلاع اقدام نکند حق او ساقط می شود البته با این شرط که علم به حق فسخ و فوریت آن داشته باشد.
در طرح دعوی کیفری تدلیس در نکاح فوریت در فسخ ضروری می باشد زیرا در قوانین آیین دادرسی کیفری جرایم شامل مرور زمان می شوند و پس از گذشت مدت زمان ذکر شده در هر جرم , شکایت فرد قابل پیگیری کیفری نخواهد بود.

حال فرد فریب خورده با استفاده از اظهارنامه می تواند اعمال حق فسخ خود را به اطلاع طرف مقابل برساند ( اظهارنامه دارای فوایدی است که به آن اشاره می نمایم)

در مرحله ی بعد فرد با مراجعه به دادگاه خانواده (دادگاه اقامتگاه خوانده یا همان فرد فریب دهنده) دادخواستی را در دو نسخه تنظیم و تقدیم دادگاه می کند.

در تنظیم دادخواست به این نکات باید دقت نمود:۱-ضمن نوشتن تقاضای حق فسخ به علت آن هم باید اشاره شود. مثلا: تقاضای حق فسخ به دلیل بیماری برص زوجه مستند به ماده ۱۱۲۳ قانون مدنی.
۲-در قسمت دلایل دادخواست فتوکپی
عقدنامه را باید ضمیمه نموده و همچنین دلایلی که اثبات کننده ی ادعای فرد فریب خورده (خواهان) هستند مانند گواهی پزشکی قانونی , حتما ارایه شود.
۳-فرد فریب خورده (خواهان) می تواند از دادگاه تقاضای ارجاع به کارشناس را برای اثبات ادعای خود نماید.
۴-درقسمت توضیحات دادخواست مواردی مانند زمان عقد ازدواج , زمان اطلاع از عیب پنهان شده یا شرط رعایت نشده و تمامی مستندات باید قید شوند.

اگر زوجه در روند ازدواج مرتکب تدلیس شده باشد و نکاح فسخ شود، تکلیف مهریه چیست؟

زوجه ای که با فریب موجبات عقد ازدواج را فراهم آورد به موجب ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی چه نزدیکی میان زن وشوهر واقع شده باشد چه نشده باشد , حق مهر ندارد زیرا با تقلب حقی به دست نمی آید.

درمورد زیان های مادی و معنوی ک زوج متحمل شده ه طبق همان ماده در صورتی قابل مطالبه می باشند که با فسخ نکاح قابل جبران نبوده یا آنکه فسخ برای فرد متعارف مشقت بار باشد.